အေရးေပၚသေႏၶတားနည္းဆိုတာဘာလဲ
အေရးေပၚသေႏၶတားနည္းဆိုတာ လိင္ဆက္ဆံျပီးေနာက္ ကိုယ္ဝန္ရမသြားေစဖို႔ အသံုးျပဳနိုင္တဲ့ သားဆက္ျခားနည္းလမ္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းေတြကို ၅ ရက္အတြင္းအသံုးျပဳလို႔ရတယ္လို႔ အၾကံျပဳထားေပမယ့္ လိင္ဆက္ဆံျပီး ျမန္ျမန္အသံုးျပဳနိုင္ေလ ထိေရာက္ေလျဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္သူေတြအသံုးျပဳနိုင္သလဲ၊ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာသံုးၾကသလဲ
ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အသက္ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ကေန ၄၄ ႏွစ္အတြင္းအမ်ိဳးသမီးေတြ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္တားလိုတဲ့အခါ သံုးၾကပါတယ္။ အေရးေပၚသားဆက္ျခားနည္းကိုအသံုးျပဳဖို႔ အသက္ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိပါဘူး။ အေရးေပၚသေႏၶတားနည္းေတြကို လိင္ဆက္ဆံျပီးေနာက္ အေျခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ အသံုးျပဳၾကပါတယ္ –
သေႏၶတားေဆးမသံုးထားျခင္း၊
လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာေစာ္ကားခံရျခင္း၊
ပံုမွန္သားဆက္ျခားနည္းလမ္းေတြမွာ အမွားအယြင္း သို႔မဟုတ္ ခြ်တ္ယြင္းမႈရွိတဲ့အခါမ်ိဳး၊
ကြန္ဒံုးေပါက္ျပဲျခင္း၊ ေခ်ာ္ထြက္ျခင္း၊အသံုးျပဳပံုမမွန္ကန္ျခင္း၊
သေႏၶတားေသာက္ေဆးေတြကို ေသာက္သံုးဖို႔ ၃ ရက္နဲ႔အထက္ ရက္ေက်ာ္ျခင္း၊
သားအိမ္ဝအဖံုး(diaphragm )သို႔မဟုတ္ သားအိမ္ဝအပိတ္ (cervical cap) အေနအထားမမွန္ျခင္း၊ ပ်က္စီးျခင္း၊ ေပါက္ျပဲျခင္း၊ ထြက္က်ျခင္း(expulsion)
ရက္တြက္ သေႏၶတားနည္းမွာ ရက္အတြက္မွားျခင္း၊
သားအိမ္တြင္းထည့္ပစၥည္း (IUD)သို႔မဟုတ္ အေရျပားေအာက္ ထည့္သြင္းရတဲ့သေႏၶတားပစၥည္း ကိုထုတ္လိုက္ျပီးတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ အေရးေပၚသေႏၶတားနည္းေတြကိုသံုးၾကပါတယ္။
အေရးေပၚသေႏၶတားနည္းေတြက အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံျပီးေနာက္ သို႔မဟုတ္ လက္ရွိအသံုးျပဳေနတဲ့ သေႏၶတားနည္းက မေအာင္ျမင္ခဲ့ရင္ (ဥပမာ- ကြန္ဒံုးေပါက္ျပဲတာ သို႔မဟုတ္ ေဆးေသာက္ဖု႔ိေမ့သြားတာ)ေတြမွာ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ ကာကြယ္တားဆီးေပးနိုင္ပါတယ္။ နည္းလမ္းႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္ –
အေရးေပၚသေႏၥတား ေသာက္ေဆးမ်ား
IUD ( သားအိမ္တြင္းထည့္ပစၥည္း သို႔မဟုတ္ coil)
အေရးေပၚသေႏၶတားေဆး
နိုင္ငံအမ်ားစုမွာ Plan B One-Step၊ 72-Hours ၊ G- Pill၊ Norlevo ၊ Pill 72၊ စတဲ့ေဆးဝါးေတြကို အသံုးမ်ားၾကေပမယ့္ ဒီမွာေတာ့ Ecee 2 ကိုအသံုးမ်ားၾကပါတယ္။
Ecee 2 ဆိုတာဘာလဲ
Ecee 2 ဆိုတာ အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံျပီး ၇၂ နာရီအတြင္း ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ကာကြယ္ေပးနိုင္ပါတယ္။ Levonorgestrel ပါဝင္တဲ့ Ecee 2 ဟာ မ်ိဳးဥကိုမေၾကြေအာင္ တားဆီးေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ Levonorgestrel အေရးေပၚတားေဆးကို သားဆက္ျခားနည္းအျဖစ္ ပံုမွန္စြဲေသာက္ဖို႔ စီမံထားတာမဟုတ္ပါဘူး။ သားဆက္ျခားနည္း ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးကို သိနိုင္ဖို႔ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသေဆြးေႏြးပါ။
Levonorgestrel ေဆးကို အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံျပီးေနာက္ ေစာနုိင္သမွ်အေစာဆံုး(၇၂ နာရီထက္ပိုမၾကာဘဲ) ပထမအၾကိမ္ေသာက္သံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယအၾကိမ္ကိုေတာ့ ပထမတစ္လံုးေသာက္ျပီး ၁၂ နာရီအၾကာမွာ ထပ္ေသာက္ရပါမယ္။ ဒီေဆးေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈအာနိသင္က ေဆးေသာက္တဲ့အခ်ိန္အပိုင္းအျခားေပၚ လံုးဝမူတည္ေနပါတယ္။
အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးကဘာေတြရွိလဲ
အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြေသာက္သံုးျခင္းက ျပင္းထန္တဲ့ သို႔မဟုတ္ ေရရွည္ က်န္းမာေရးျပႆနာေတြျဖစ္လာတာ မေတြ႔ရဖူးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း တခါတရံေတာ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရွိနိုင္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတဲ့ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကေတာ့ –
ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း
ေခါင္းကိုက္ျခင္း
ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ ရာသီေသြးဆင္းျခင္း(အနည္းငယ္ သို႔မဟုတ္ မ်ားမ်ား)
ေနမေကာင္းျဖစ္ျခင္း
ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း
ျဖစ္ခဲတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးတခ်ိဳ႕ကေတာ့ –
ရင္သားေတြတင္းျပီးနာလာျခင္း
ေခါင္းမူးျခင္း
ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း(ေဆးေသာက္ျပီး ၂ နာရီ၊ ၃ နာရီအတြင္း ပ်ိဳ႕အန္လာပါက ဆရာဝန္ျပပါ)
အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြေသာက္ျပီးေနာက္ ျဖစ္လာတဲ့လကၡဏာေတြကို စိုးရိမ္လာတယ္ဆိုရင္ ေဆးခန္း သို႔မဟုတ္ ေဆးပညာဝန္ထမ္းတစ္ေယာက္ေယာက္ကိုဆက္သြယ္ အၾကံဥာဏ္ေတာင္းပါ။ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္ျပသင့္ပါတယ္ –
ကိုယ္ဝန္ရွိလာျပီလို႔ထင္ေနရင္
ရာသီလာဖို႔ ေနာက္က်ေနတာ ၇ ရက္ေက်ာ္လာရင္
ရာသီေသြးက ပံုမွန္လာေနက်ထက္ ပိုနည္းလာ၊ ရက္ပိုတိုလာရင္
ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ပိုင္းက ရုတ္တရက္ သို႔မဟုတ္ ပံုမွန္မဟုတ္ဘဲ နာက်င္လာ၊ေအာင့္လာရင္။
တျခားေဆးဝါးေတြနဲ႔ ေရာမိရင္
အေရးေပၚသေႏၶတားေဆးေတြက တျခားေဆးဝါးေတြနဲ႔ ဓာတ္ျပဳတံု႔ျပန္မႈရွိလာနုိင္ပါတယ္။
St John’s Wort ေဆးဖက္ဝင္ေဆးမ်ား
ဝက္ရူးျပန္ေရာဂါကုသေဆးတခ်ိဳ႕
အိတ္ခ်္အိုင္ဗီ ကုသေဆးတခ်ိဳ႕
တီဘီေဆးတခ်ိဳ႕
အုိမီပရာေဇာ(omeprazole ) လို႔ အစာအိမ္ေဆးတခ်ိဳ႕ တို႔နဲ႔ ေရာမေသာက္သင့္ပါဘူး။ ေဆးအာနိသင္ေလ်ာ့ပါလိမ့္မယ္။
သားအိမ္တြင္းထည့္ သေႏၶတားပစၥည္း (IUD)
IUD ရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္
သားအိမ္တြင္းထည့္သြင္းရတဲ့ သေႏၶတားပစၥည္း (IUD) ဟာ ပလတ္စတစ္ ၊ေကာ့ပါးတို႔နဲ႔ ့့ျပဳလုပ္ထားတဲ့ T ပံုစံ သေႏၶတားပစၥည္းငယ္ တစ္ခုပါ။ ဒီပစၥည္းကို က်န္းမာေရးကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္ကေန သားအိမ္ထဲထည့္ေပးရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းက သားအိမ္မွာ မ်ိဳးဥမတည္နိုင္ေအာင္ သို႔မဟုတ္ မ်ိဳးမေအာင္နုိင္ဖို႔ တားဆီးေပးပါတယ္။
အကာအကြယ္မဲ့လိင္ဆက္ဆံမႈရွိခဲ့တယ္ဆိုရင္ ကိုယ္ဝန္မရေစဖို႔ IUD ကို ေနာက္ ၅ ရက္ေလာက္အထိ သို႔မဟုတ္ မ်ိဳးဥေၾကြျပီး ၅ ရက္ေလာက္အထိ ထည့္သြင္းထားနိုင္ပါတယ္။ IUD ကို သားဆက္ျခားနည္းအျဖစ္ ေနာက္ပိုင္းအတြက္လည္း ဆက္သံုးသြားလို႔ရပါတယ္။
IUD ကိုဘယ္သူေတြသံုးလို႔ရသလဲ
အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုက IUD ကိုသံုးလို႔ရပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ဖူးသူေတြနဲ႔ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးရွိသူေတြလည္း အပါအဝင္ျဖစ္ပါတယ္။ IUD က ကိုယ္နဲ႔သင့္ေတာ္ပါ့မလားဆိုတာကို ေဆးမွတ္တမ္းေတြကိုၾကည့္ျပီး ဆရာဝန္က ဆံုးျဖတ္အၾကံေပးပါလိမ့္မယ္။
ေအာက္ပါအခ်က္ေတြရွိေနရင္ IUD ကိုမသံုးသင့္ပါ –
လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါ(STI) သို႔မဟုတ္ ဆီးခံုပိုးဝင္ျခင္းကို မကုသရင္
သားအိမ္ သို႔မဟုတ္ သားအိမ္ေခါင္းမွာ မူမမွန္မႈေတြရွိေနရင္
ေယာနိကေန အေၾကာင္းရင္းမသိရဘဲ ေသြးဆင္းေနရင္ – ဥပမာ ရာသီလာခ်ိန္မဟုတ္တဲ့ၾကားကာလ သို႔မဟုတ္ လိင္ဆက္ဆံျပီးခ်ိန္ေသြးဆင္းတာ
ႏွလံုးေရာဂါရွိသူ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာလည္း IUD မထည့္သြင္းမီ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးသင့္ပါတယ္။
IUD ရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး
IUD ထည့္သြင္းျခင္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာကေတာ့ ရွားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈ၊ ေရာဂါပိုးဝင္ျခင္း၊ သားအိမ္ထိခိုက္မႈ၊သို႔မဟုတ္ သားအိမ္ထဲကေန သူ႔အလိုလိုထြက္လာျခင္း တို႔ပါဝင္နိုင္ပါတယ္။ IUD ကို ပံုမွန္သားဆက္ျခားနည္းအျဖစ္ ဆက္သံုးေနတယ္ဆိုရင္ ရာသီေသြးဆင္းခ်ိန္ ပိုၾကာနိုင္၊ ပိုမ်ားနုိင္၊ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈပိုလာနုိင္ပါတယ္။
ေအာက္ပါလကၡဏာေတြျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ –
ကိုယ္ဝန္ရွိလာျပီထင္ရင္
လိင္ဆက္ဆံမႈအတြင္း သားအိမ္တဝိုက္နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း
ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့အျဖဴဆင္းျခင္း သို႔မဟုတ္ လိင္အဂၤါမွာအနာျဖစ္ျခင္း
အေၾကာင္းရင္းမယ္မယ္ရရမရွိဘဲ ဖ်ားေနျခင္း
လိင္ကတဆင့္ကူးစက္နိုင္တဲ့ေရာဂါ (STDs)ကူးစက္ခံရျပီဆိုရင္
ေခါင္းတျခမ္းကိုက္ျခင္းျပင္းထန္လာရင္
အသားဝါလာျခင္း ဒါမွမဟုတ္ မ်က္ျဖဴသားကဝါလာျခင္း(အသည္းျပႆနာရွိတဲ့လကၡဏာျဖစ္နုိင္)
ေလျဖတ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ႏွလံုးရုတ္တရက္ ေခတၱရပ္ျခင္းျဖစ္လာရင္
သင့္အိမ္ေထာင္ဘက္က အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးရွိလာရင္
ေယာနိက ေသြးဆင္းမ်ားရင္ သို႔မဟုတ္ ေသြးဆင္းတာၾကာလာရင္
အေရးေပၚသေႏၶတားျခင္းက လိင္ကတဆင့္ကူးစက္နိုင္တဲ့ေရာဂါ(STDs) ေတြကို မကာကြယ္နိုင္ပါဘူး။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါ သားဆက္ျခားနည္းသံုးထားတယ္ဆိုရင္ေတာင္ STD ေတြကို ကာကြယ္ဖို႔ ကြန္ဒံုးသံုးတာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။
Credit :hellosayarwon